Een licht dat schijnt in duistere plaatsen

Adriaan Koerbagh
Een licht dat schijnt in duistere plaatsen

Hertaling: Michiel Wielema

Adriaan Koerbagh (1633-1669) ontleedt in Een licht dat schijnt in duistere plaatsen met ‘het licht van de rede’ fundamentele christelijke noties als de Schepper, de drie-eenheid, hemel en hel, engelen en duivels, en het geloof in wonderen. Volgens hem vallen God en Natuur samen en is theologie een natuurwetenschap. Koerbaghs doel was een vrije en vrijzinnige samenleving; hij had zich tot taak gesteld met scherpe pen commentaar te leveren op wat hij als misstanden ervoer.
Als het in 1668 ongehinderd had kunnen verschijnen, was Een licht dat schijnt in duistere plaatsen zonder twijfel een grote inspiratiebron geweest voor de radicale Verlichtingsdenkers. Nu werd echter vrijwel de hele oplage vernietigd en wachtte Koerbagh een ander lot: om zijn antichristelijke boek werd hij bestraft met een ketterproces in het ‘vrijzinnige’ Amsterdam en in 1669 overleed hij in het Rasphuis. Een licht verzonk ten onrechte in de vergetelheid.

Licht en Duisternis: ze zijn erg belangrijk in de filosofie van Jacob Böhme, die een hoofdrol speelde in de tentoonstelling die tot eind juli 2020 te zien was in de Embassy of the Free Mind. Licht wordt meestal met iets positiefs geassocieerd en duisternis met iets negatiefs. Bij het verlichten van het verstand en het licht van de rede speelt de duisternis geen rol: die moet eenvoudigweg terugtreden. In de meeste werken die hier worden getoond, gaan licht en duisternis echter op een creatieve manier samen. Tegelijk wijst de titel Licht in Duistere Plaatsen vooruit naar onze lentetentoonstelling over Adriaan Koerbagh (1633-1669): zijn Licht schijnende in duistere plaatsen mocht destijds niet (ver)schijnen in de tolerante stad Amsterdam, maar is toch bewaard gebleven en is te bewonderen vanaf 19 maart.  

Light and Darkness, they are of great importance in the philosophy of Jacob Böhme, who was at the heart of the exhibition that was on view in the Embassy of the Free Mind until the end of July. Light is usually associated with something that is positive, darkness with something negative. In enlightening the mind and in the light of reason, darkness does not have any function: it simply needs to recede. In most of the works here shown, however, light and darkness form a creative union. At the same time, the title Light in Darkness points forward to our spring exhibition on Adriaan Koerbagh (1633-1669): his Light shining in dark places could not see the light of day in the tolerant city of Amsterdam. It has been preserved, however, and can be admired from 19 March. 

Trefwoorden: Koerbagh, Spinoza, politieke filosofie, tolerantie

Product Details